Kelam Ayet ve Hadisleri

Kelam İlmi Metodolojisinde Ayet ve Hadislerin Delil Değeri

Kelam, inanç esaslarını (usûlü'd-dîn) akli ve naklî delillerle ispat etme ve savunma ilmidir. Bu sistemin temelini oluşturan naklî deliller ise şüphesiz Kur'an-ı Kerim ayetleri ve sahih hadislerdir. Bu ders, Kelam ilminin bu iki ana kaynağı nasıl kullandığını, onlara hangi metodolojik ilkelerle yaklaştığını ve akıl-nakil bütünlüğünü nasıl sağladığını derinlemesine incelemeyi hedeflemektedir. Ders, bir yandan Kelam'ın tefsir ve hadis usulüyle olan yakın ilişkisini gözler önüne sererken, diğer yandan Kelam ekollerinin farklı yorumlama geleneklerini karşılaştırmalı olarak ele alacaktır.

Ders kapsamında işlenecek temel konular şunlardır:

• Akıl-Nakil İlişkisi ve Kelam'ın Bilgi Teorisi: Kelam alimlerine göre akıl ile vahiy arasında bir çatışma olabilir mi? Bilgi kaynakları hiyerarşisinde ayet ve hadislerin yeri nedir? Akıl, vahyi anlamada ve yorumlamada nasıl bir rol oynar?
• Ayetlerin Yorumlanması ve Te'vil Metodu: Kelamcılar, özellikle Allah'ın sıfatları, kader ve ahiret gibi konuları işleyen müteşâbih ayetleri nasıl anlamışlardır? Lafzî anlamın aşılması (te'vil) ne zaman meşru görülmüştür? Selef, Mutezile, Eş'ariyye ve Mâtürîdiyye gibi ekollerin te'vil anlayışları arasındaki farklar nelerdir?
• Hadislerin İnanç Konularındaki Delil Değeri: Bir hadisin itikadî (inançla ilgili) bir konuda delil olabilmesi için taşıması gereken şartlar nelerdir? Haber-i vâhid (tek kanaldan gelen rivayet) inanç konularında bağlayıcı mıdır? Kelamcıların hadis tenkidi ve hadisleri anlama usulleri incelenecektir.
• Temel Kelam Konularının Ayet ve Hadislerle Temellendirilmesi: Allah'ın varlığı (İsbât-ı Vâcib), sıfatları, peygamberlik (nübüvvet), kader ve kaza, büyük günah (kebîre) işleyenin durumu gibi klasik Kelam tartışmalarının ayet ve hadislerdeki dayanakları analiz edilecektir.

Bu ders, katılımcılara sadece belirli ayet ve hadislerin Kelamî yorumlarını sunmakla kalmayacak, aynı zamanda onlara, kutsal metinleri akli bir tutarlılık içinde anlama ve modern çağın inanç sorunlarına karşı bu metinlerden hareketle argüman geliştirme yetkinliği kazandırmayı amaçlamaktadır.