Kelam 1 Tevhit

Kelam'ın Özü Olarak Tevhid: Ulûhiyyet Bahislerine Sistematik Bir Yaklaşım

Kelam ilminin üç ana konusundan ilki ve en temeli olan "Ulûhiyyet" (İlahiyat), Tevhid inancının akli ve naklî delillerle temellendirilmesini konu edinir. Bu ders serisi, İslam düşünce tarihinin en büyük zihinlerinin, varlığın nihai ilkesi olan Allah'ın varlığı, birliği ve sıfatları hakkında yürüttükleri derinlikli tartışmaları ve ulaştıkları sonuçları sistematik bir şekilde ele almayı hedeflemektedir. Ders, sadece "Allah vardır ve birdir" demenin ötesine geçerek, bu inancın rasyonel temelini, felsefi derinliğini ve hayata bakan yönünü keşfetmeyi amaçlar.

Ders kapsamında işlenecek temel konular şunlardır:

• Allah'ın Varlığının Kanıtları (İsbât-ı Vâcib): Kâinatın varlığından hareketle bir yaratıcının varlığına ulaşan "Hudûs" ve "İmkân" delilleri başta olmak üzere, Kelam alimlerinin geliştirdiği klasik ve çağdaş kozmolojik, ontolojik ve teleolojik (gaye ve nizam) deliller incelenecektir. Ateist ve deist argümanlara karşı Kelamî cevaplar analiz edilecektir.
• Allah'ın Birliğinin Kanıtları (Delîl-i Vahdaniyyet): Şirk (Allah'a ortak koşma) inancının aklen imkansızlığını ortaya koyan ve Kur'an'da da işaret edilen "Burhân-ı Temânu" gibi deliller ele alınacaktır. Bu bölümde, Allah'ın zatında, sıfatlarında ve fiillerinde bir ve tek olmasının mantıksal ve teolojik sonuçları üzerinde durulacaktır.
• Allah'ın Sıfatları (Sıfâtullah): Tevhid inancının doğru anlaşılması için kritik öneme sahip olan ilahi sıfatlar konusu, Kelam ekollerinin tasnifleri (Sıfât-ı Zâtiyye/Selbiyye ve Sıfât-ı Sübûtiyye/Fiiliyye) çerçevesinde işlenecektir. Allah'ın ilim, irade, kudret, hayat, kelam gibi sıfatlarının anlamı, Ehl-i Sünnet (Eş'arî-Mâtürîdî) ve Mutezile gibi ekollerin bu konudaki farklı yaklaşımları karşılaştırmalı olarak analiz edilecektir.
• Tenzih ve Teşbih Dengesi: Allah'ı yaratılmışlara benzetme (teşbih) ve O'nu her türlü eksiklikten soyutlama (tenzih) arasındaki hassas denge nasıl kurulur? Özellikle "haberî sıfatlar" (yed, vech, istivâ vb.) etrafında oluşan tartışmalar ve Kelamcıların bu konudaki te'vil metodolojisi ele alınacaktır.

Bu ders, katılımcılara sadece Kelam'ın teorik bilgilerini aktarmakla kalmayacak, aynı zamanda onlara evrene ve varoluşa Tevhid penceresinden bakabilme, inançlarını rasyonel bir temel üzerinde derinleştirme ve modern dünyanın inanç krizlerine karşı entelektüel bir donanım kazanma imkânı sunacaktır.